We gaan een gedachte-experiment doen. Beeld je het volgende in:
Er is een doolhof. Een uitgestrekt labyrint van paden en gangen dat oneindig door lijkt te lopen. Hij zit, zoals elk doolhof, vol kronkels en doodlopende gangen. Zie je het al voor je? De muren, de vloeren, de bochten? Jij loopt rond in dit doolhof en aan het eind wacht er een prijs om ontdekt te worden. Je hoeft alleen de weg ernaartoe te vinden.
Mijn werk rondom innovatie, persoonsgerichte zorg en verpleegkundig leiderschap is als zo’n doolhof. Weliswaar eentje zonder muren, vloeren of steen, maar wel in onze gedachtes. We zijn constant bezig ons een weg te banen naar de uitgang van het doolhof. Op zoek naar de juiste afslag. Waar kan ik aansluiten? Waar kan ik leren? Wat kan ik leren? Met één doel: de prijs aan het eind.
Niet het doel, maar de reis
Die prijs is iets waar we in de zorg veel waarde aan hechten. Hebben we het over innovatie, dan is de prijs efficiënter ingerichte techniek of werkprocessen. Bij persoonsgerichte zorg gaat het om de zingeving van je cliënt herkennen. En praten we over verpleegkundig leiderschap dan werken we in ons vak toe naar die stip op de horizon. We denken dat het halen van die doelen de reden is dat we het doolhof in stappen. Maar gaat het daar eigenlijk wel om?
Voor mij gaat het in de essentie vaak niet eens over het doel. In de reis, dáár haal je de meeste informatie, de meeste reflectie en het meeste leren uit. Het gaat er voor mij om wat wij in de zorg leren van het doorlopen van het ingewikkelde doolhof van innovatie, persoonsgerichte zorg of leiderschap. De leermomenten liggen in het doolhof zelf, niet bij het einddoel.
Hoe de route telkens verandert
Eigenlijk is dat goed nieuws. Want al zouden we de weg door het doolhof van A tot Z kennen, dan nog kunnen we niet in één keer naar de uitgang lopen. Elke keer dat wij het doolhof betreden en met elke stap die wij zetten, verschuiven er namelijk weer een paar muren. Onze ervaringen, onze belevenissen en nieuwe inzichten zorgen ervoor dat het speelveld er telkens een beetje anders uitziet. We maken dan ook elke keer weer andere keuzes en lopen elke keer een andere route.
Dit klinkt misschien niet zo hoopvol- want hoe bereiken we dan ooit ons doel?- maar is eigenlijk precies de bedoeling. Want ons uiteindelijke doel is flexibiliteit, verbetering en leren, En dat gebeurt dus in het doolhof zelf.
Coachen in het doolhof
Als ik collega’s coach, is dit ook precies wat we doen: telkens opnieuw het doolhof in. Ik vraag ze meerdere malen om terug te kijken en houd ze een spiegel voor van dingen die ze eerder gezegd hebben. Wat bedoelde je daarmee? Kijk je daar nu nog zo tegenaan? We blijven in gesprek met elkaar over waar we mee bezig zijn. Voor wie doen we dit? Waarom op deze manier? Kan het ook anders? Wat hebben we nu al geleerd?
In het begin vinden zij dat vaak een beetje raar, maar ons bewust worden van alle leermomenten onderweg geeft juist veel flexibiliteit om je als zorgprofessional aan te passen aan nieuwe vragen, omstandigheden en inzichten. Het geeft je een mooie opening om vakkundig over de inhoud van ons vak te praten. En uiteindelijk is dát waarom we het doolhof zijn ingelopen.
4.5